De Joodse componist Mieczyslaw Weinberg was zijn leven lang bewust van zijn achtergrond. Verloor zijn familie tijdens de oorlog en werd gevangen gezet vanwege zijn ‘Joodse’ muziek. In een doortastende uitvoering horen we de ‘Complete Sonatas’ gespeeld door de Argentijnse pianist José Gallardo en de Duitse violist Linus Roth.

De sonates 1 t/m 6 voor piano & viool werden gecomponeerd tussen 1943 en 1982 en hebben een bewogen karakter met een markante afwisseling. Weinberg’s muziek zit vol affect en tragiek. Tussen de noten hoor je de Joodse weemoed, de angst en het verdriet die Weinberg’s muziek een tijdloze en adembenemende schoonheid bezorgd. Zijn sonates zijn een voortdurend gesprek tussen viool en piano: afwisselend solistisch, complementair en unisono. Dat vergt niet alleen virtuositeit maar ook een gelijkwaardige aanpak, waardoor beiden instrumenten elkaar versterken in zowel begeleidende als solistische rol. Voortreffelijk uitgevoerd door pianist José Gallardo en violist Linus Roth: duo sinds 1998, dat honderden concerten gaf en tientallen cd’s opnam.

De sonates zijn gelardeerd met subtiel hoorbare Joodse thematiek: zoals in het tweede deel van sonate no.3, of in het openingsthema van Rhapsody on Moldavian. Bovendien zijn enkele sonates opgedragen aan bevriende musici. Zo is Sonate no. 1 (uit 1943) opgedragen aan zijn schoonvader Solomon Mikhoels, directeur van het Moskou’s Joods Staats Theater. Mikhoels werd door Stalin vermoord en later overreden door een vrachtwagen om een ongeluk te simuleren. Sonate no. 3 (uit 1947) draagt Weinberg op aan violist Mikhail Izrailevich Fichtenholz en Sonate no. 5 (uit 1953) aan zijn Russische vriend en componist Shostakovich. De meest aangrijpende compositie is sonate no. 6 (uit 1982) die hij opdraagt aan zijn moeder. Begin jaren ’80 hoort Weinberg hoe zijn familie is vermoord door de Nazi’s.

De ‘Complete Sonatas’ zijn gecomponeerd in bijna veertig jaar en worden op deze prachtige 3-dubbel-cd aangevuld met Rhapsody on Moldavian en enkele jeugdwerken.


Mieczyslaw Weinberg (1919/1996) werd geboren in Warschau (Polen), in een Joods muzikaal gezin. Beide ouders werkten voor diverse Jiddische theater gezelschappen: zijn moeder als actrice, zijn vader als dirigent en componist. De jonge tiener Mieczyslaw was daar te vinden als pianist en dirigent. Hij studeert af aan het Conservatorium van Warschau in 1939, amper twintig jaar oud. De oorlog drijft de jonge Weinberg naar Minsk: zijn ouders en zus blijven achter en worden gedeporteerd naar het concentratiekamp Trawniki, zij overleven de oorlog niet. De oorlog rukt verder op naar het oosten en Weinberg besluit te vluchten naar Tashkent, de hoofdstad van het tegenwoordige Uzbekistan. Daar leert hij de Russische componist Shostakovich kennen die onder de indruk is van de getalenteerde Weinberg en ervoor zorgt dat hij in 1943 veilig naar Moskou kan vluchten. Zijn composities worden nauwelijks uitgevoerd en hij wordt zelfs gevangen gezet vanwege zijn Joodse muziek. Toch blijf hij componeren en raakt verder bevriend met Shostakovich. Weinberg schreef naast kamermuziek, 25 symfonieën, liederen, een requiem en de opera ‘The Passenger’ (Passazhirka) over de Holocaust die in 2010 in première ging. Hij overlijdt in 1996 aan de ziekte van Crohn.

  • Linus Roth/José Gallardo: ‘Mieczyslaw Weinberg complete Sonatas and Works’ (Challenge Classics)

© Mattie Poels.