Organist Anders Eidsten Dahl speelt orgelwerken van Mozart op enkele orgels in Oslo, aangevuld met viool en fagot op Mozart and the Organ.

English version below

Het album Mozart and the Organ is een bijzondere CD waarop we organist Anders Eidsten Dahl horen met de violisten Arvid Engegård & Atle Sponberg en fagottist Embrik Snerte. Mozart componeerde relatief weinig voor orgel, alhoewel hij het instrument wel de-koningin-der-instrumenten noemde. Hij componeerde onder andere 17 kerksonates, waarvan er 14 voor deze CD zijn opgenomen. De eerste kerksonate componeerde hij in 1772, net 16 jaar oud. Het kerksonate-genre komt oorspronkelijk uit het Italië van 1750. Instrumentale stukken, de zgn. Sonata all’epistola, waren van korte duur (veelal niet langer 2 à 3 minuten) en werden gespeeld tussen de verschillende mis-onderdelen. Daarnaast staan er enkele solo-orgelstukken op dit bijzondere album: het Adagio en Allegro en de Fantasia, beiden in f mineur (resp. KV 594 en KV 608) en Andante (KV 616).

Op Mozart and the Organ zijn enkele soorten kerkorgels te horen. De kerksonates 1 t/m 14 (de laatste drie staan dus niet op dit album) worden gespeeld op het relatief kleine, bijna lieflijke Ryde & Berg Chamber Organ. De warme klank van dit instrument kleurt bijzonder fraai met de 2 violen en de fagot. Deze instrumenten vleien zich haast binnen de warme orgelklanken en vormen een coherent geheel. Het Ryde & Berg orgel heeft een innemend timbre waarop de drie instrumenten schitteren en samenkleuren tot een prachtige cohesie. Alhoewel de composities zijn gecomponeerd voor kerkelijk gebruik, hebben ze toch een werelds-timbre, met een kerkelijke nuance, dat zeker. Maar deze stukken moeten toch wel voor wat lucht (relativering) hebben gezorgd binnen de kerkdiensten van Salzburg, 1772.

Heel anders klinkt het orgel in het Adagio & Allegro (KV 594). Niet alleen omdat dit een werk is voor orgel solo, maar ook omdat het wordt gespeeld op het grote Mocnik Orgel in de Margaretakyrkan kerk in Oslo. Een groot kerkorgel met twee manualen en 20 registers. Deze compositie bestaat uit drie delen, waarin het eerste deel voortdurend knap wisselt tussen de linker- en rechterhand. Mozart componeerde het werk in 1791, in opdracht van Johann Müller, ter ere van de militaire officier Gideon von Laudon, die een veldslag won in de Turkse oorlog. Deze overwinning komt mooi tot zijn recht in het tweede deel, dat een fier mars-timbre in zich draagt, in tegenstelling tot het laatste deel, dat bijna een mijmering is over de overledene, uitgevoerd tijdens zijn begrafenis. Hier met verve gespeeld door Anders Eidsten Dahl. Een uitvoering die uitblinkt in rust en sereniteit. Zelfs in het Allegro en Andante van de Fantasia in F (KV 608) waar in het orgelspel meer registers worden gebruikt en er dus even flink wordt uitpakt, blijft het spel van Eidsten Dahl beheerst en behoudt het een kern van rust en zelfs bezinning.

Mozart and the Organ is een prachtig album. Zelfs voor degene voor wie kerk-orgelmuziek nog een onontgonnen gebied is, geeft deze muziek een nieuw beeld van Mozart’s composities: speels, gedurfd, en eigenzinnig én schitterend uitgevoerd!

English version

Organist Anders Eidsten Dahl plays organ compositions by Mozart on several organs in Oslo, supplemented with violin and bassoon.

The album Mozart and the Organ is a special CD on which we hear organist Anders Eidsten Dahl with violinists Arvid Engegård & Atle Sponberg and bassoonist Embrik Snerte. Mozart composed relatively not so many for the organ, although he did call the instrument the-queen-of-instruments. He composed, among other things, 17 church sonatas, 14 of which were recorded for this CD. He composed the first church sonata in 1772, when he was just 16 years old. The church sonata genre originally comes from Italy in the 1750s. Instrumental pieces, the so-called Sonata all’epistola, were short in duration (often no longer 2 to 3 minutes) and were played between the various parts of the mass. In addition, there are several solo organ pieces on this special album: the Adagio and Allegro and the Fantasia, both in F minor (KV 594 and KV 608 respectively) and Andante (KV 616).

Several types of church organs can be heard on Mozart and the Organ. The church sonatas 1 to 14 (the last three are not on this album) are played on the relatively small and lovely Ryde & Berg Chamber Organ. The warm sound of this instrument combines particularly beautifully with the 2 violins and the bassoon. These instruments almost flatter themselves within the warm organ sounds and form a coherent whole. The Ryde & Berg organ has an endearing timbre on which the three instruments shine and color together in beautiful cohesion. Although the compositions were composed for church use, they still have a worldly timbre, with an ecclesiastical nuance, to be sure. But these pieces must have brought a lot of light (putting things into perspective) within the church services around 1772 in Salzburg.

The organ sounds very different in the Adagio & Allegro (KV 594). Not only because this is a work for solo organ, but also because it is played on the large Mocnik Organ in the Margaretakyrkan Church in Oslo. A large church organ with two manuals and 20 registers. This composition consists of three parts, in which the first part wonderful alternates between the left and right hands. Mozart composed it in 1791, commissioned by Johann Müller, in honor of the military officer Gideon von Laudon, who won a battle in the Turkish war. This victory comes into its own in the second part, which has a proud march timbre, in contrast to the last part, which is almost a musing on the deceased, performed during his funeral. Here performed with verve by Anders Eidsten Dahl. A version that excels in peace and serenity. Even in the Allegro and Andante of the Fantasia in F (KV 608), where more registers are used in the organ playing and therefore the organ has a more dramatic effect, Eidsten Dahl’s playing remains controlled and has a core of peace and even reflection.

Mozart and the Organ is a beautiful album. Even for those for whom church organ music is still an unexplored area of music, this music gives a new image of Mozart’s compositions: playful, daring and idiosyncratic ánd beautifully performed!

*Anders Eidsten Dahl, Arvid Engegård, Atle Sponberg & Embrik Snerte: Mozart and the organ (LAWO).

© Mattie Poels.