De plena en bomba zijn populaire muziekstijlen uit Puerto Rico, de voorlopers van de salsa. Begin jaren ’70 werden deze stijlen in New York gemengd met de Cubaanse en Amerikaanse big band muziek tot de ‘salsa‘. Op de dubbel-cd ‘¡Saoco! The Bomba and Plena Explosion in Puerto Rico’ vinden we de originele plena en bomba opnamen, gemaakt tussen 1954 en 1966: vlak voor de New Yorkse salsa golf.

In de 40-er jaren is de plena razend populair in Puerto Rico, gespeeld op conga’s, bongo’s, güiro (rasp), tamboerijn, gitaar en cuarto: een 4-dubbel snarige gitaar die lijkt op de Cubaanse tres. Een van de grootste plena vertolkers begin 20ste eeuw was Manuel Jiménez (1895-1975/El Canario). Hij voegt in de 30-er jaren de piano, bas en blazers toe aan de originele bezetting die nog verder werd uitgebreid in ’40 en ’50-er jaren. Hiermee ontstaan er twee soorten plena’s. Een originle gebaseerd op percussie en gitaar en de New Yorkse variant waarbij blazers worden toegevoegd en uiteindelijk uitgroeit tot de salsa.

http://www.youtube.com/watch?v=T1wbfQk78mk

De bomba is de Puerto Ricaanse stijl van Afrikaanse afkomst, ontstaan op de suikerriet plantages van San Juan in het noorden en Ponce in het zuiden van het eiland. Gedanst wordt er door de man en vrouw, los van elkaar, reagerend op de ritmen van de requinto: de drummer. In het zuiden van Puerto Rico wordt dit nog aangevuld met vrouwen die zingen in vraag-en-antwoord stijl, overgewaaid uit Haïti, dat dichterbij Ponce ligt en makkelijker bereikbaar dan San Juan, aan de andere kant van de bergen.

‘¡Saoco! The Bomba and Plena Explosion in Puerto Rico’ is een prachtige dubbel-cd met uitgebreide informatie over de artiesten en originele (hoes) foto’s. Ongepolijste muziek van meer dan een halve eeuw geleden die de voorloper is van de salsa. Grote namen zoals de percussionist Rafael Cortijo, met zanger Ismael River. Muziek van vader en zoon Mon Rivera y su Orchestra en zanger Ramito, die grote bekendheid kreeg in 1932 na een song contest en ook de ‘El Cantor de la Montaña’ (de zanger van Montaña) werd genoemd. Hij overleed in 1990.

  • ‘¡Saoco! The Bomba and Plena Explosion in Puerto Rico’ (Vampi Soul/SonicRendezVous)

© Mattie Poels.